Άμλετ

Άμλετ
Όνομα του κεντρικού ήρωα της ομώνυμης τραγωδίας του Σαίξπηρ (ο πλήρης τίτλος της είναι Η τραγική ιστορία του Ά., πρίγκιπα της Δανίας), της οποίας το θέμα είναι παρμένο από το χρονικό του Δανού ιστορικού Σάξονα του Γραμματικού (13ος αι.) με τίτλο Δανική Ιστορία, το οποίο διάβασεο ποιητής στη γαλλική μετάφραση του Φρανσουά ντε Μπελφορέ (Histoires Tragiques,1582). Το σχετικό επεισόδιο επιγράφεται: «Με ποια πονηριά ο Ά., που έγινε έπειτα βασιλιάς της Δανίας, εκδικήθηκε τον θάνατο του πατέρα του Χόρβεντελ, που τον είχε σκοτώσει ο αδελφός του Φενγκ και άλλα συμβάντα της ζωής του». Σάγκα του Βορρά ή ιστορικό περιστατικό, η υπόθεσή του θυμίζει την ιστορία του μυθικού ήρωα Ορέστη: ο Ά. βρίσκεται μπροστά στο χρέος να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του, ο οποίος προδόθηκε από τη μητέρα του και δολοφονήθηκε με τη συνενοχή της· η διαφορά είναι πως εδώ εραστής της μητέρας είναι ο ίδιος o θείος του ήρωα. Όλη η τραγωδία του Σαίξπηρ (που σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες ανάγεται πιθανότατα στο 1600-01) μετά την αποκάλυψη του εγκλήματος στον Ά. από το φάντασμα του σκοτωμένου βασιλιά, παρακολουθεί εξονυχιστικά τις αναβολές και τις παρεκκλίσεις της εκδίκησης, που οφείλονται στον χαρακτήρα του ήρωα· αντίθετα με τον Ά. του χρονικού του Σάξονα, που προσποιείται τον τρελό για να πραγματοποιήσει το σχέδιό του, ο Ά. του Σαίξπηρ κλίνει περισσότερο προς τη μεταφυσική αναζήτηση παρά προς την άμεση δράση. Έτσι, το όνομα Ά. έγινε παροιμιώδες με την έννοια του αινιγματικού και αμφιταλαντευόμενου ανθρώπου και δημιουργήθηκαν το επίθετο αμλετικός και o όρος αμλετισμός. Ο Σαίξπηρ βάζει γύρω από τον Ά. πρόσωπα που σκιαγραφούνται με μεγάλη παραστατικότητα, όπως o αυλικός Πολώνιος και η κόρη του Οφηλία, την οποία αγαπά ο Ά., ο πιστός φίλος Οράτιος, ο ορμητικός Λαέρτης, μερικοί λαϊκοί τύποι (δύο νεκροθάφτες, ένας όμιλος θεατρίνων) και φυσικά το βασιλικό ζεύγος, οι δύο μοιχοί και εγκληματίες. Ο Ά., όμως, δεσπόζει σε όλα και σε όλους με την ιλιγγιώδη ευγλωττία του λυρισμού και της ειρωνείας του. Οι τρεις μονόλογοι (που είναι γνωστοί ως μονόλογοι της Εκάβης, να ζει κανείς ή να μη ζει, του πεδίου μάχης) έχουν ευρύτατα ανθολογηθεί, όπως και οι σκηνές του Ά. με το φάντασμα, με την Οφηλία, με τη μητέρα του ή στο νεκροταφείο. Ο Σαίξπηρ έβλεπε τον Ά. σωματώδη, γενειοφόρο, κοκκινομάλλη· αντίθετα, οι ερμηνευτές της εποχής του ρομαντισμού τον παρουσίασαν χλωμό έφηβο, μαυροντυμένο, ξανθό και ονειροπόλο. Σε όλο τον 19o αι. ο Ά. υπήρξε το σύμβολο της μεταφυσικής αγωνίας, της ανησυχίας του ανθρώπου μπροστά στο πεπρωμένο του· σήμερα υπάρχει η τάση να θεωρείται ο Ά. ως τραγωδία προπάντων ηθικοπολιτική. Το έργο τελειώνει με τον θάνατο του Ά. (αφού προηγουμένως έχει πραγματοποιήσει την εκδίκησή του) και με την άνοδο στον θρόνο του Φορτινμπράς, που αντιπροσωπεύει το μέλλον, τα νιάτα, έναν καλύτερο κόσμο. Πρώτος ερμηνευτής του Ά. είναι σχεδόν βέβαιο πως υπήρξε ο Ρίτσαρντ Μπέρμπεϊτζ· ακολούθησαν, πάντα στην Αγγλία πρώτα και μετά στην Αμερική, πολλοί άλλοι. Στα νεότερα χρόνια σπουδαίοι ερμηνευτές του Ά. υπήρξαν ο Έντμουντ Κιν, ο Χένρι Ίρβινγκ, ο Τζον Μπάριμορ, ο Τζον Γκίλγκουντ, ο Μόρις Έβανς, o Άλεκ Γκίνες και o Λόρενς Ολίβιε, ο οποίος το 1948 σκηνοθέτησε και κινηματογραφική ταινία με βάση τη σαιξπηρική τραγωδία (σε μια προηγούμενη ταινία του βωβού κινηματογράφου, το 1920, τον ρόλο του Ά. ερμήνευσε η Σουηδή ηθοποιός Άστα Νίλσεν, ντυμένη άντρας). Στη Ρωσία, λαμπρός ερμηνευτής του Ά. αναδείχτηκε ο Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι, στην κινηματογραφική μεταφορά του Γκριγκόρι Κοζίντσεφ (1964). Στη Γαλλία, για να περιοριστούμε μόνο στους νεότερους, ονομαστοί ερμηνευτές του Ά. υπήρξαν ο Μουνέ Σουλί, η Σάρα Μπερνάρ και άλλοι· στη Γερμανία ο Γκούσταφ Γκρίντγκενς· στην Ιταλία ο Τομάσο και ο Γκουστάβο Σαλβίνι, ο Ερνέστο Ρόσι, o Βιτόριο Γκάσμαν, αλλά και ο Έτορε Πετρολίνι στην περίφημη παρωδία του Λίμπερο Μπόβιο. Στην Ελλάδα, ο Ά. μεταφράστηκε για πρώτη φορά από τον Περβάνογλου (1858), σε γλώσσα αρχαΐζουσα, ενώ η πρώτη μετάφραση στη δημοτική έγινε από τον Δημήτρη Βικέλα (1882). Το 1870, o Παντελής Σούτσας ερμήνευσε πρώτος τον επώνυμο ρόλο στη χώρα μας. Από τότε, τον ρόλο του Ά. έπαιξαν κορυφαίοι ηθοποιοί του νεοελληνικού θεάτρου όπως o Διονύσιος Ταβουλάρης, ο Νικόλαος Λεκατσάς, ο Θωμάς Οικονόμου, ο Αιμίλιος Βεάκης, ο Μήτσος Μυράτ, ο Αλέξης Μινωτής και η εξαίρετη Ευαγγελία Παρασκευοπούλου (1900). Σε όλες τις χώρες και τις γλώσσες, o Ά. είχε μεγάλους ερμηνευτές, και ιδιαίτερα τον 19ο και 20ό αι. Η μορφή του Ά. έχει εμπνεύσει πλήθος κριτικών έργων και δοκιμίων, αλλά και ποιημάτων (π.χ. Ά. του Ζιλ Λαφόργκ), ζωγράφους όπως ο Ντελακρουά, που εκτός από το έργο του Ά. και Οράτιος έκανε και μια σειρά από 13 σχέδια για την ιστορία του Ά., ακόμα και μουσικούς όπως o Ντομένικο Σκαρλάτι (Ά., Ρώμη, 1715), ο Αμπρουάζ Τομά (Ά., Παρίσι 1868), ο Μπερλιόζ (Σκηνή της σκιάς του Ά.,1848) και o Τσαϊκόφσκι (Ουβερτούρα και μουσική σκηνής για τη σαιξπηρική τραγωδία, 1888 και 1891). Το 1960 παίχτηκε στη Ρώμη ο Ά.του Ιταλού συνθέτη Μάριο Τσάφρεντ. Ο Λόρενς Ολίβιε, σκηνοθέτης και ερμηνευτής της πρώτης κινηματογραφικής μεταφοράς του «Άμλετ», στην οποία ξαναζεί η αγχώδης ηθική κρίση του σαιξπηρικού ήρωα χωρίς κανένα εύκολο θεατρικό εφέ.

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем написать курсовую

Look at other dictionaries:

  • Άμλετ — ο ο ήρωας της ομώνυμης τραγωδίας του Σαίκσπηρ …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • Σαίκσπηρ, Ουίλιαμ — (Shakespeare). Άγγλος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας (Στράτφορντ ov Αίηβον 1564 1616). Από τις ελάχιστες πληροφορίες που έχουμε για τη ζωή του, οι πιο αξιόπιστες είναι εκείνες που βγαίνουν από δικαστικά έγγραφα και μαρτυρίες συγχρόνων του. Γιος …   Dictionary of Greek

  • Ολίβιε, Λόρενς — (Laurence Olivier, Ντόρκινγκ, Λονδίνο 1907 – 1989). Άγγλος ηθοποιός και σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου. Τελείωσε τις σπουδές του στην Οξφόρδη και το 1926 πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση στο Repertory Theatre του Μπίρμιγχαμ. Η …   Dictionary of Greek

  • αμλετισμός — ο η ιδιότητα τού αναποφάσιστου, αβουλία, αναβλητικότητα. [ΕΤΥΜΟΛ. < Άμλετ (Hamlet) + παραγ. κατάλ. ισμός ο όρος προήλθε από το όνομα τού ήρωα Άμλετ (Hamlet) στο ομώνυμο δράμα τού Σαίξπηρ] …   Dictionary of Greek

  • κινηματογράφος — Μέσο έκφρασης και παρουσίασης, το οποίο χρησιμοποιεί την τεχνική της αποτύπωσης ακίνητων εικόνων σε φιλμ και της προβολής τους σε οθόνη, μέσω τεχνικών διαδικασιών, οι οποίες δημιουργούν την ψευδαίσθηση της κίνησης. Τα κύριαφαινόμενα που συντελούν …   Dictionary of Greek

  • Μινωτής Αλέξης — (Χανιά 1900 – Αθήνα 1990). Ηθοποιός και σκηνοθέτης. Ξεκίνησε την καριέρα του με τον Αιμίλιο Βεάκη. Το 1925 συνεργάστηκε με τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη. Πέντε χρόνια αργότερα σκηνοθέτησε το Πόθοι κάτω από τις Λεύκες στον θίασο Βεάκη στον οποίο …   Dictionary of Greek

  • Παρασκευοπούλου, Ευαγγελία — (Κωνσταντινούπολη 1865 – Αθήνα 1938). Ελληνίδα ηθοποιός του θεάτρου. Μεγάλωσε με τις αδελφές της σε ορφανοτροφείο. Ανέβηκε στη σκηνή το 1879, στη Χίο, κι έπειτα στην Πόλη (με το ψευδώνυμο Ξανθοπούλου· το πατρικό της όνομα ήταν Σκορδίλη),… …   Dictionary of Greek

  • Πιτόεφ — (Pittoeff). Οικογένεια Γάλλων ηθοποιών και ανθρώπων του θεάτρου, ρωσικής καταγωγής. 1. Ζορζ (1884 – 1939). Σπούδασε νομικά το 1905 στο Παρίσι και παράλληλα έπαιζε σε ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις. Όταν γύρισε στη Ρωσία εργάστηκε στο θέατρο… …   Dictionary of Greek

  • υπόκριση — η 1. η παράσταση ορισμένου προσώπου στη θεατρική σκηνή: Την υπόκριση του Άμλετ θα την αναλάβει ο ηθοποιός Α. 2. ο τρόπος με τον οποίο ο ηθοποιός υποδύεται το ρόλο του, η ηθοποιία: Η υπόκριση του ηθοποιού στο ρόλο του Άμλετ ήταν υπέροχη. 3. η… …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • Apostolos Doxiadis — (Greek: Απόστολος Δοξιάδης) (b. 1953 in Brisbane, Queensland in Australia) and raised in Greece is a Greek writer.In his earliest years he was drawn to mathematics. At age 15 in 1968, he attended Columbia University in New York City. He later… …   Wikipedia

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”